Ulga B+R działa po stronie kosztowej, natomiast IP Box dotyczy strony dochodowej. Połączenie tych obu preferencji może przynieść przedsiębiorcom sporo korzyści, przy czym podstawą obu ulg jest odpowiednie zdefiniowanie działalności przedsiębiorstwa jako badawczo - rozwojowej i wyznaczenie jej ram.
Czym jest ulga B+R?
Ulga na działalność B+R wprowadzono od 1 stycznia 2016 r., polega ona na przyznaniu podatnikom prawa do dwukrotnego uwzględnienia pewnych kategorii wydatków, nazywanych kosztami kwalifikowanymi, przy obliczaniu podatku dochodowego, najpierw jako koszt uzyskania przychodu (100%), a następnie odpisując 100% tego samego wydatku od obliczonej już podstawy opodatkowania. Wyjątkiem są przedsiębiorstwa o statusie centrum badawczo – rozwojowego, które są uprawione do odliczenia 150% w odniesieniu do wszystkich kosztów kwalifikowanych. Ulga B+R jest mechanizmem pozwalającym w efektywny sposób obniżyć podstawę opodatkowania, a więc zmniejszyć podatek do zapłaty. Istotne w tym celu dla podatnika pozostaje więc odpowiednie kwalifikowanie pewnych kategorii wydatków i właściwe ich rozliczanie.
Kto może skorzystać z ulgi B+R?
Ulga B+R przysługuje zarówno podatnikom PIT jak i CIT. Dla podatników PIT właściwymi przepisami są art. 26e – 26g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: „updof”), natomiast dla podatników CIT zastosowanie znajdą przepisy art. 18d – 18e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: „updop”). Ulga B+R przysługuje zgodnie z przepisami podatnikom, którzy prowadzą działalność badawczo-rozwojową, definiowaną w obu ustawach jako: ,,działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań’’ – art. 5a pkt 38 updof oraz art. 4a pkt 26 updop.
Zaletą tej niedookreślonej definicji jest szeroki krąg podmiotów, które są uprawnione do skorzystania z ulgi B+R. Zgodnie z tą definicją, za działalność badawczo-rozwojową można uznać wszystkie zmiany i udoskonalenia wprowadzane w firmie, wystarczy w ramach posiadanej lub kierowanej przez siebie działalności, dokonać co najmniej ulepszeń we własnym zakresie już istniejących produktów, usług lub technologii oferowanych na rynku. Zatem za całkowicie błędne należy uznać założenie, że działalność ta przysługuje tylko w przypadku, prowadzenia działalności czysto badawczej lub innowacyjnej przez przedsiębiorcę.
Z ulgi B+R mogą skorzystać zarówno mikro jak i duzi przedsiębiorcy, bez znaczenia pozostaje także wysokość wydatków ponoszonych na badania naukowe lub prace rozwojowe. Ważne jest natomiast aby kwota odliczenia ulgi B+R nie przekroczyła kwoty dochodu. W takim przypadku podatnik może odliczyć koszty kwalifikowane poniesione za dany rok w części przekraczającej dochód w następujących po sobie kolejno 6 latach podatkowych.
Najważniejsze ograniczenia prawa do skorzystania z ulgi B+R:
-
Otrzymanie zwrotu poniesionych wydatków w jakiejkolwiek formie, np. dotacja (odliczeniu podlega wówczas jedynie ta część kosztów kwalifikowanych, która nie została przedsiębiorcy zwrócona)
-
Korzystanie ze zwolnienia od podatku w związku z prowadzoną działalnością w specjalnej strefie ekonomicznej lub w oparciu o decyzję o wsparciu nowej inwestycji (kosztów kwalifikowanych podlegających odliczeniu nie stanowią wówczas koszty przyporządkowane do dochodu zwolnionego)
Jakie koszty można uznać za koszty kwalifikowane?
Ustawy o podatku dochodowym określają szereg kosztów kwalifikowanych podlegających odliczeniu. Są to:
-
wynagrodzenia z tytułu umów o pracę i innych umów cywilnoprawnych (umowa zlecenia, umowa o dzieło) i składki na ubezpieczenie społeczne finansowane przez pracodawcę;
-
wydatki związane z zakupem materiałów i surowców służących bezpośrednio realizacji działalności B+R,
-
wydatki poniesione na usługi obce, tj.: uzyskanie opinii, ekspertyz, usług doradczych i innych usług równorzędnych, a także nabycie wyników badań wykonywanych na podstawie umowy przez jednostkę naukową;
-
wydatki poniesione na korzystanie z aparatury naukowo-badawczej wykorzystywanej w działalności B+R przedsiębiorcy;
-
odpisy amortyzacyjne od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wykorzystywanych w działalności B+R; zaliczone w danym roku do kosztów uzyskania przychodów, z wyłączeniem samochodów osobowych oraz budynków, budowli i lokali będących odrębną własnością;
-
koszty uzyskania i utrzymania patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy, prawa z rejestracji wzoru;
-
odpisy amortyzacyjne od wartości niematerialnych i prawnych w postaci kosztów prac rozwojowych zakończonych pozytywnym rezultatem.
Dodatkowo, dla podatników posiadających status centrum badawczo - rozwojowego oprócz kosztów wymienionych powyżej, zalicza się:
-
odpisy amortyzacyjne od budowli, budynków i lokali będących odrębną własnością wykorzystywanych w prowadzonej działalności B+R,
-
koszty ekspertyz, opinii, usług doradczych i usług równorzędnych, badań wykonywanych na podstawie umowy, wiedzy technicznej i patentów lub licencji na chroniony wynalazek, uzyskanych od podmiotów innych niż jednostki naukowe.
Obowiązek dokumentacji dla skorzystania z ulgi B+R
Dla skorzystania z ulgi podatkowej na działalność B+R podatnik musi, w szczególności, prowadzić odrębną ewidencję księgową wydatków związanych z działalnością B+R. Dodatkowo, w celu potwierdzenia ponoszenia kosztów kwalifikowanych zaleca się m.in. szczegółowe dokumentowanie wykonywanych prac B+R jak i prowadzenie ewidencji czasu pracowników zaangażowanych w prace B+R. Co istotne wydatek będący „kosztem kwalifikowanym” musi stanowić koszt uzyskania przychodów w rozumieniu updof i updop. Zatem nie można dokonywać analizy wydatków ponoszonych na działalność badawczo-rozwojową z pominięciem ogólnej definicji kosztów uzyskania przychodów oraz ustawowego katalogu wyłączeń z kosztów podatkowych.
Nie ma wymogu aby prace badawczo- rozwojowe zakończyły się sukcesem. Tym samym podatnik ma prawo ująć koszty kwalifikowane nawet w przypadku, gdy produkt ostatecznie nie wszedł na rynek lub nie rozpoczęto nawet jego produkcji (produkt nie przeszedł testów itd.). Tym samym liczy się fakt poniesienia wydatku traktowanego jako koszt kwalifikowany, a nie efekt zakończonych prac.
Interpretacja podatkowa dla ulgi B+R
Dla skorzystania z ulgi B+R nie ma konieczności uzyskania formalnej decyzji od organów skarbowych. To podatnik sam musi ocenić czy może skorzystać z ulgi, a następnie sam wykorzystuje ulgę B+R na koniec roku obrotowego, przy dokonywaniu rozliczenia podatkowego z urzędem skarbowym. Przez cały rok podatnik w tym celu prowadzi odpowiednią ewidencję procesów i kosztów, która pozwoli mu na skorzystanie z mechanizmu. Dla skorzystania z ulgi B+R korzystnym rozwiązaniem jest występowanie przez podatników z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej, dzięki której podatnik może otrzymać od organów podatkowych odpowiedź na pytanie, czy procesy zachodzące w jego firmie mogą być uznane za działalność badawczo-rozwojową oraz jakie koszty podatkowe może on rozliczać podwójnie w ramach ulgi B+R. Interpretacja indywidualna zapewnia podatnikowi bezpieczeństwo na wypadek ewentualnej kontroli ze strony organów podatkowych.
Czym jest ulga IP Box?
Ulga B+R może zostać uzupełniona o ulgę Innovation Box, którą została wprowadzona do ustaw o podatku dochodowym od 1 stycznia 2019 r. Ulga IP Box polega na opodatkowaniu podatkiem dochodowym według stawki w wysokości 5%, kwalifikowanych dochodów uzyskanych przez podatnika z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, w tym dochodów ze sprzedaży towarów i usług związanych z tymi prawami, w części, w jakiej te prawa zostały wypracowane, rozwinięte lub ulepszone przez polskiego podatnika.
Zamknięty katalog praw własności intelektualnej uwzględnianych przy stosowaniu IP Box.
Zgodnie z art. 30ca ust. 2 updof oraz art. 24d ust. 2 updop są to:>
1) patent,
3) prawo z rejestracji wzoru przemysłowego,
4) prawo z rejestracji topografii układu scalonego,
5) dodatkowe prawo ochronne dla patentu na produkt leczniczy lub produkt ochrony roślin,
6) prawo z rejestracji produktu leczniczego i produktu leczniczego weterynaryjnego dopuszczonych do obrotu,
7) wyłączne prawo, o którym mowa w ustawie z 26.06.2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin (Dz.U. z 2018 r. poz. 432),
8) autorskie prawo do programu komputerowego
podlegające ochronie prawnej na podstawie przepisów odrębnych ustaw lub ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, oraz innych umów międzynarodowych, których stroną jest Unia Europejska, których przedmiot ochrony został wytworzony, rozwinięty lub ulepszony przez podatnika w ramach prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej.
Zamknięty katalog dochodów wobec których można zastosować IP Box.
Po ustaleniu, jakimi kwalifikowanymi prawami własności intelektualnej dysponuje podatnik, w celu zastosowania IP Box należy z całości osiąganych przez niego dochodów wyodrębnić te dochody, które rzeczywiście są związane z tymi prawami (dochody kwalifikowane). Przepisy podatkowe wskazują, w formie enumeratywnego katalogu, rodzaje takich dochodów. Zgodnie z art. 30ca ust. 7 updof oraz art. 24d ust. 7 updop dochodem (stratą) z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej jest dochód (strata) z pozarolniczej działalności gospodarczej w zakresie, w jakim został osiągnięty:
1) z opłat lub należności wynikających z umowy licencyjnej, która dotyczy kwalifikowanego prawa własności intelektualnej;
2) ze sprzedaży kwalifikowanego prawa własności intelektualnej;
3) z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej uwzględnionego w cenie sprzedaży produktu lub usługi;
4) z odszkodowania za naruszenie praw wynikających z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, jeżeli zostało uzyskane w postępowaniu spornym, w tym postępowaniu sądowym albo arbitrażu.
Polski ustawodawca wprowadził zasadę, że dochód z danego kwalifikowanego prawa własności intelektualnej może być objęty IP Box wyłącznie w zakresie, w jakim przedmiot ochrony został wytworzony, rozwinięty lub ulepszony przez podatnika w ramach prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej.
Wskaźnik nexus
W sytuacji gdy dane prawo własności intelektualnej zostało tylko częściowo wytworzone lub zostało jedynie częściowo rozwinięte lub ulepszone przez podatnika, konieczne jest precyzyjne ustalenie, jaka część dochodu podatnika związanego z tym prawem może być objęta stawką podatku w wysokości 5% w ramach IP Box. W tym celu należy skorzystać ze wskaźnika nexus obliczanego zgodnie z następującym wzorem:
(a + b) * 1,3
-----------------
a + b + c + d
w którym poszczególne litery oznaczają koszty faktycznie poniesione przez podatnika na:
a - prowadzoną bezpośrednio przez podatnika działalność badawczo-rozwojową związaną z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej,
b - nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, innych niż wymienione w lit. d, od podmiotu niepowiązanego w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 3 updof oraz art. 11a ust. 1 pkt 3 updop>
c - nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, innych niż wymienione w lit. d, od podmiotu powiązanego w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 4 updof. oraz art. 11a ust. 1 pkt 4 updop.
d - nabycie przez podatnika kwalifikowanego prawa własności intelektualnej.
Podatek od osiągniętego przez podatnika kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej wynosi 5% podstawy opodatkowania (zob. art. 30ca ust. 1 updof oraz art. 24d ust. 1 updop)
Z powyższego wynika, że dla podatnika, który określone prawo własności intelektualnej nabył wyłącznie w wyniku prowadzonych przez siebie prac B+R lub nabycia wyników prac B+R od podmiotu niepowiązanego, wskaźnik nexus będzie wynosił 1, a zatem ulgą IP Box będzie mogła zostać objęta całość dochodu. W przypadku nabycia przez podatnika danego prawa własności intelektualnej od innego podmiotu, powiązanego lub niepowiązanego, który to podatnik nie prowadził żadnych własnych prac B+R związanych z tym prawem, jak również nie nabywał wyników takich prac od podmiotu niepowiązanego, wartość wskaźnika nexus równa byłaby 0, a zatem dochód nie mógłby zostać objęty ulgą IP Box.
Obowiązek dokumentacji dla skorzystania IP Box
Podobnie jak w przypadku ulgi B+R, podatnik dla celów IP Box jest zobowiązany do prowadzenia ewidencji rachunkowej umożliwiającej ustalenie przychodów, kosztów uzyskania przychodu i dochodu oraz wyodrębnienia kosztów B+R przypisanych do konkretnego prawa własności intelektualnej. Podatnik jest także zobowiązany do prowadzenia ewidencji projektów badawczo-rozwojowych obejmującej opis poszczególnych projektów, czas ich rozpoczęcia i zakończenia, wykaz osób zaangażowanych w pracę w poszczególnych projektach oraz wykaz prac stworzonych w poszczególnych projektach z imiennym przyporządkowaniem do konkretnej osoby wykonującej daną pracę. Podatnicy powinni także dodatkowo określać w umowach o pracę czy też regulaminach pracy, jaka część wynagrodzenia ich personelu stanowi wynagrodzenie z tytułu wykonywania prac związanych z kwalifikowaną działalnością badawczo-rozwojową, a jaka część stanowi wynagrodzenie za wykonywanie innych obowiązków, w wyniku których nie powstają kwalifikowane prawa własności intelektualnej.
Jednoczesne zastosowanie ulgi B+R oraz IP Box
W objaśnieniach podatkowych Ministerstwa Finansów odnośnie IP Box z dnia 19 lipca 2019 r., (dalej: „Objaśnienia”) wskazano, że podatnik ma prawo wyboru pomiędzy stosowaniem w danym roku podatkowym ulgi B+R na podstawie ponoszonych w tym roku kosztów działalności badawczo-rozwojowej lub stosowaniem obniżonej stawki podatku w ramach IP Box do dochodu z komercjalizacji praw własności intelektualnej uzyskanego w tym roku, w zależności od tego, który wariant uzna w danym roku za najbardziej korzystny. Choć ulga B+R jest ulgą kosztową, a ulga IP Box jest ulgą przychodową, co do zasady nie jest możliwe korzystanie zarówno z ulgi B+R jak i ulgi IP Box w odniesieniu do tego samego projektu. Ponadto obie ulgi są ulgami rocznymi, czyli ewentualna korzyść podatkowa uzyskiwana jest dopiero przy złożeniu rocznego zeznania podatkowego. Z objaśnień wyraźnie wynika, że podatnik nie może „stosować równocześnie ulgi B+R oraz 5% opodatkowania w stosunku do jednego (tego samego) dochodu. Niemniej jednak prawidłowe jest zapatrywanie, zgodnie z którym podatnik ma prawo uwzględnić koszty działalności badawczo-rozwojowej poniesione w danym roku podatkowym w związku z danym prawem własności intelektualnej w pierwszej kolejności w ramach ulgi B+R poprzez odpowiednie obniżenie dochodu w tym roku o te koszty, a następnie, w tym samym lub w dalszych latach podatkowych, zastosować IP Box do dochodów z tego prawa własności intelektualnej. Zazwyczaj rozpoczęcie projektu, niesie za sobą wysokie koszty, które sukcesywnie ulegają zmniejszeniu. Od strony dochodowej sprawa ma się inaczej, początkowo nie ma żadnego dochodu, który pojawia się dopiero po jakimś czasie trwania projektu i wiąże się z jednoczesnym zmniejszeniem kosztów, które obejmują przykładowo wyłącznie serwisowanie. W takiej sytuacji korzystna wydaje się kumulacja/synergia obu ulg poprzez podział projektu. Na etapie generowania znacznych kosztów rozsądne byłoby korzystanie z ulgi B+R, natomiast przy mniejszych kosztach i wzrastającym dochodzie, płynne przejście z ulgi B+R na IP Box. Sposobów łączenia obu ulg jest więcej, natomiast każdy przypadek jest indywidualny i wymaga odrębnej analizy. Podsumowując, co do zasady, jednoczesne korzystanie z ulgi IP Box oraz ulgi B+R jest niemożliwe, niemniej jednak korzystanie z ulgi IP Box oraz B+R w formie synergii/kumulacji nie jest wykluczone, zastosowanie przez podatnika IP Box może stanowić logiczne następstwo działalności badawczo-rozwojowej objętej ulgą B+R, a w konsekwencji część analiz i dokumentacji związanej z wdrożeniem ulgi B+R mogłaby zostać wykorzystana także dla potrzeb zastosowania IP Box.
prawnik Marta Filipczyk
Podstawa prawna:
-
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1387).
-
Ustawa z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2019 r., poz. 865).
-
Objaśnienia podatkowe Ministerstwa Finansów z 15 lipca 2019 r. w sprawie IP BOX-CIT.
-
bjaśnienia podatkowe Ministerstwa Finansów z 15 lipca 2019 r. w sprawie IP BOX-PIT.
